Brace yourselves, winter is coming
De winter 2014/2015 ging de boeken in als relatief zacht. Het duurde even voordat er voldoende sneeuw lag. Met name de lichting wintersporters net voor de kerst en begin januari trof het slecht. Gelukkig bracht de maand februari meer van het witte goud met zich mee. Echter was deze periode te kort om de winter te kunnen bestempelen als een succes.
Afijn, inmiddels is de eerste tropische dag in de Bilt een feit en blikken we vooruit naar de winter 2015/16. Een winter die volgens veel wetenschappers het begin inluidt van een koudere periode…
Sneeuwpret
De voorruitzichten zijn goed: komende winter wordt ijzig koud en kerst 2015 zal witter dan wit zijn! Echter werd dit vorig jaar ook geroepen en daar stond ik dan: eind december, in de stad, paraplu in de hand, natte sokken van het plassenstampen en met twee volle tassen kerstcadeautjes. Waar het vorige jaren nog wel eens fris wilde zijn, was het dit jaar bijna warm genoeg om een T-shirt te dragen.
Had ik maar een reisje naar de sneeuw geboekt…
Echter was het niet alleen in Nederland droevig gesteld met het winterweer. Ook in sommige wintersportgebieden bleven de hellingen lang sneeuwvrij. Zo herinner ik me decemberfoto’s uit het groene Lermoos in Oostenrijk of lenteachtige temperaturen in het Italiaanse Val Gardena. Komt het winterweer tegenwoordig pas vanaf half januari op gang? En kunnen we rond de kerst beter hoog op de berg zitten? In sneeuwzekere gebieden als Sölden of Val Thorens?
Het antwoord is nee! Tenminste, als het aan de wetenschap ligt. Volgens wetenschappers kunnen we de komende jaren rekenen op ‘strenge winters’. Heuse strenge winters zoals onze voorvaderen deze meemaakten: koud, lang en donker. Een toch wat obscure voorspelling als je het mij vraagt. Om dit beter te begrijpen ben ik in de droge materie van de astrofysica gedoken en werd het me al snel duidelijk: de zonnevlekken verdwijnen! Alleen wat zijn zonnevlekken? Om dat toe te kunnen lichten, viel een wetenschappelijk verhaaltje niet te omzeilen, aldus voor de liefhebber:
Zonnevlekken
De prognose luidt: “vanaf 2016 zal de zon naar alle schijn vrij zijn van zonnevlekken.” Een zonnevlek is als het ware een zwarte vlek op de oppervlakte van de zon. Het aantal zonnevlekken geeft aan hoe actief de zon is. Over het algemeen geldt: hoe meer zonnevlekken, hoe actiever de zon. Een actievere zon lijkt op haar beurt weer te zorgen voor een weerbeeld met hogere temperaturen en drogere perioden. Minder of geen aanwezigheid van zonnevlekken zou daarentegen weleens een wereldwijde afkoeling tot gevolg kunnen hebben. Een afname in zonneactiviteit kan leiden tot een spontane opwarming van de atmosfeer boven het poolgebied. Daardoor zal er (koude) polaire lucht ons luchtruim binnenstromen. Het is echter geen gegeven dat dit ook werkelijk het geval gaat zijn, maar met het verdwijnen van zonnevlekken is de kans wel groter.
Waarom de zon vanaf 2016 ‘vlekloos’ zou moeten zijn valt te berekenen aan de hand van cyclussen. Een zogenaamde zonnevlekcyclus wel te verstaan. Deze cyclus duurt gemiddeld elf jaar en kan gezien worden als een afwisseling tussen hoge en lage zonneactiviteit. Je kunt dit vergelijken met de wisseling van seizoenen, waarbij een periode met weinig zonnevlekken ook wel ‘de zonnewinter’ genoemd wordt. De meting van deze ‘seizoenen’ wordt systematisch bijgehouden sinds 1750. Momenteel bevinden we ons in cyclus 24 en stevenen we langzaam af op cyclus 25, die volgens NASA zonnefysicus David Hathaway gezien kan worden als een periode met de zwakste zonneactiviteit sinds eeuwen.
Een soortgelijke conclusie is terug te vinden in de theorie van Matthew Penn en William Livingston van het Nationale Zonneobservatorium van Tucson. Deze heren spreken namelijk over daling in kracht van magnetische velden, die nodig zijn om zonnevlekken te creëren. In vogelvlucht, de minimale krachtwaarde van een magnetisch veld is 1500 Gauss. In de laatste jaren is de gemiddelde waarde al gedaald van 2700 naar 2200 Gauss en zal naar verwachting nog verder afnemen.
Met deze afname verwacht men rond 2021 een minimum aantal zonnevlekken en wordt er gesproken over een nieuw ‘Maunder minimum’. Het Maunder minimum is vernoemd naar een observatie van de Britse astronoom Edward Walter Maunder die tussen 1645 en 1715 een minimum aantal zonnevlekken constateerde. Die periode werd ook wel beschouwd als kleine ijstijd.
Onduidelijkheid
Of een afname van zonnevlekken ook werkelijk voor een koude periode gaat zorgen is onduidelijk. Het directe effect van de zon op het klimaat is namelijk lastig vast te stellen en daarom blijft het veelal een kwestie van voorspellen[8].
Echter zijn voorspellingen (nog) geen feiten. De vraag blijft dan ook: wordt het komende winter een gebreide kersttrui of mag toch dat T-shirt uit de kast?
Als fervente wintersportliefhebbers hopen wij natuurlijk op een goede dosis kou en een flink pak sneeuw in de bergen. Dat neemt niet weg dat een fijn zonnetje prima zijn stempel mag drukken op zonnecyclus 25!
Recente reacties